Mokry sweter, czyli zdolności koszykarskie

Odkąd w lipcu przeszłam na urlop macierzyński, mocno zaangażowałam się w tlumaczenie w parze językowej angielski-polski i polski-angielski. Uwielbiam to robić i myślę nawet o pójściu na studia w tym kierunku. Mogę śmiało powiedzieć, że słowa w każdej formie są moją pasją. Dołączyłam do wolontariuszy z całego świata, którzy nieodpłatnie tłumaczą napisy dla nagranych i opublikowanych przemówień TED, który jest marką konferencji naukowych propagujących przeróżne idee. Tych, którzy nie słyszeli o TED, odsyłam TUTAJ.

Dziś natknęłam się na ciężki orzech do zgryzienia, a próby poradzenia sobie z nim skończyły się moimi połamanymi zębami i niezłą zagwozdką. Odkryłam, jak wiele mam jeszcze do nauczenia się w świecie tłumaczeń. Pracuję nad prelekcją pewnego czarnoskórego mieszkańca Bronxu- Jon’a, który posługuje się slangiem i robi błyskotliwe uwagi w formie gry słownej. Nawiązał on w swoim przemówieniu do utworu Notorious’a B.I.G, w którym raper podsumował, że aby przetrwać w ich świecie trzeba albo sprzedawać narkotyki, albo robić karierę koszykarza. Orzech polegał na tym, że Jon kilkakrotnie zażartował nawiązując do tych słów, które w polskim tłumaczeniu nie dość, że tracą swój humorystyczny charakter, to jeszcze jakikolwiek logiczny sens… Już wyjaśniam.

Notorious użył określenia „jump shot”, które w koszykówce oznacza rzut z wyskoku, potocznie jumper. Jon nie jest ani dilerem, ani koszykarzem- jest współzałożycielem hip-hopowej restauracji w Bronxie. Zażartował więc, że to nie tak, że jego rzuty do kosza są do niczego- tak naprawdę wymiatają. Tylko że po angielsku brzmiało to naprawdę zabawnie, a po polsku w ogóle… Jon powiedział: „Nie zrozumcie mnie źle, moje rzuty wymiatają”, ale użył on wspomnianego słowa jumper (rzut z wyskoku). Żeby pochwalić swój rzut (jumper) użył określenia wet, co w koszykarskim slangu oznacza ‚bardzo dobry’. Czyli cały zwrot wet jumper oznacza ‚bardzo dobry rzut z wyskoku’. Jon powiedział więc: „Nie zrozumcie mnie źle, mój jumper (rzut) jest wet (bardzo dobry)”. Humor polega na tym, że jumper po angielsku oznacza też sweter, a wet– mokry. Po angielsku ma to więc sens, kiedy Jon używa tych dwóch wyrazów o dwóch skrajnie różnych znaczeniach, sprytnie tworząć grę słów. Jednak po polsku nie ma w tym nic śmiesznego, a wręcz nie ma sensu…

Jeśli chciałabym przetłumaczyć tę żartobliwą wypowiedź, brzmiałaby ona tak:
„Biggie powiedział, że aby tu przetrwać trzeba być albo dilerem, albo koszykarzem. Nie zrozumcie mnie źle, mój sweter jest mokry”. Yyyyy… Że co? No właśnie.
Jeśli zdecyduję się na wersję pozbawioną humoru, którego nie da się oddać po polsku, będzie ona brzmiała tak:
„Nie zrozumcie mnie źle, mój rzut jest bardzo dobry”. Polscy widzowie będą się dziwić, dlaczego ludzie słuchający tej prelekcji śmieją się i klaszczą? Co w tym śmiesznego?

Zapytałam bardziej doświadczonej ode mnie tłumaczki TED, jak poradzić sobie z taką sytuacją. Jestem bardzo ciekawa, co mi odpisze. A może Wy macie jakiś pomysł?